Αντίθετη στο Σύνταγμα και τον νόμο είναι  η χορήγηση των επιδομάτων ανεργίας και των κοινωνικών επιδομάτων με προπληρωμένη κάρτα, αποφάνθηκε ο Συνήγορος του Πολίτη

Με μια γνωμάτευση-«βόμβα» ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) έκρινε αντισυνταγματικό και παράνομο το μέτρο τής χορήγησης των κοινωνικών επιδομάτων σε προπληρωμένη κάρτα που θεσπίστηκε με το άρθρο 152 του ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α 211) και τροποποιήθηκε με τα άρθρα 23 και 24 του ν. 5178/2025 (ΦΕΚ Α 22). 

Το θέμα είχε θέσει στο δημόσιο διάλογο η ΕΝΥΠΕΚ με τεκμηριωμένη τοποθέτηση του καθηγητή Αλέξη Μητρόπουλου και της δικηγόρου Δρ Αγγελικής Μητροπουλου(φύλλο 166 στην «60+»)

Ακολούθησε η υπ’αριθ.πρωτ. 368406/32646/2025 επιστολή του ΣτΠ προς το Υπουργείο Εργασίας στις 29-5-2025, στην οποία παραθέτει τους λόγους που το ισχύον μέτρο είναι αντίθετο στο Σύνταγμα και τον Νόμο και παροτρύνει την κυβέρνηση να συμμορφωθεί.

Όπως αναφέρει η ΕΝΥΠΕΚ:

Η Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Πολίτη» ενεπλάκη επειδή παρέλαβε και διερεύνησε μεγάλο αριθμό αναφορών-καταγγελιών δικαιούχων (κυρίως ανέργων πολιτών), που διαμαρτύρονταν επειδή αδυνατούσαν να κάνουν ελεύθερη χρήση του επιδόματος ανεργίας, καθώς και των επιδομάτων-παροχών μητρότητας, κατόπιν της θέσπισης του νέου τρόπου καταβολής τους μέσω προπληρωμένης κάρτας. Πιο συγκεκριμένα οι δικαιούχοι κατήγγειλαν πως με το ισχύον μέτρο αδυνατούσαν να κάνουν ανάληψη ποσού, να πληρώσουν ενοίκιο, κοινόχρηστα, λογαριασμό ηλεκτροδότησης, δόσεις δανείων ή να μεταφέρουν χρήματα σε άλλον τραπεζικό λογαριασμό (π.χ. στα τέκνα τους φοιτητές ή στρατιώτες).

Θυμίζουμε ότι με το άρθρο 152 του ν. 5078/2023 με τίτλο «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της ΔΥΠΑ και λοιπές διατάξεις» θεσπίστηκε ότι: «Το ήμισυ (1/2) του καταβαλλόμενου ποσού κάθε επιδόματος, βοηθήματος, παροχής ή ενίσχυσης δαπανάται αποκλειστικά μέσω χρήσης της προπληρωμένης κάρτας του δικαιούχου για αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών αγορών) ή πληρωμές χωρίς επιβάρυνση του δικαιούχου με έξοδα κόστους συναλλαγών τραπεζικής συναλλαγής. Ο χρήστης της κάρτας δικαιούται να αναλαμβάνει ποσό σε μετρητά από τον λογαριασμό του που δεν υπερβαίνει το ήμισυ (1/2) των επιδομάτων που έχει λάβει. Η χρήση της προπληρωμένης κάρτας επιτρέπεται για συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Ακολούθησε η έκδοση της υπ’αριθ. 3511/12-3-2025 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β 1177) «Ρύθμιση ζητημάτων της καταβολής κοινωνικών παροχών μέσω προπληρωμένων καρτών», που στο Κεφάλαιο Β εξειδίκευσε ότι «Οι κοινωνικές παροχές που καταβάλλονται σε προπληρωμένες κάρτες είναι οι εξής: β)Παροχές ΔΥΠΑ: βα)Τακτική Επιδότηση Ανεργίας, (…) βιγ)Ειδική Παροχή Προστασίας Μητρότητας, βιδ)Συμπληρωματική Παροχή Μητρότητας και βιε)Επίδομα Γονικής Άδειας» και ότι δεν είναι δυνατή η χρήση της προπληρωμένης κάρτας για συναλλαγές που αφορούν τυχερά παίγνια και αγορά όπλων!!

Σύμφωνα με την ανωτέρω επιστολή του ΣτΠ, που ουσιαστικά αποτελεί και γνωμοδότηση, παραθέτει τα εξής:

«Το Σύνταγμα προβλέπει στο άρθρο 22 παρ.5: «Το Κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, όπως νόμος ορίζει.». Το επίδομα ανεργίας και γονικής άδειας και οι παροχές μητρότητας συνιστούν ασφαλιστικές παροχές όπως αυτό απορρέει τόσο από την οικεία νομοθεσία που διέπει τη ΔΥΠΑ, όσο και από τη σχετική Νομολογία του ΣτΕ (Α3699/1999, Α1922/2014). Κατά το Ανώτατο Ακυρωτικό (2290/2015), εφόσον επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος, ο ασφαλισμένος αποκτά, κατ’αρχήν, αξίωση έναντι του ασφαλιστικού φορέα να του χορηγήσει παροχή, η οποία, χωρίς να απαιτείται να αντιστοιχεί ευθέως σε καταβληθείσες εισφορές του ή να αντισταθμίζει πλήρως την απώλεια του εισοδήματός του, πρέπει να είναι ικανή να του εξασφαλίσει ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, όσο το δυνατό εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατακτήσει κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου (είδος συλλογικής ανταποδοτικότητας). Κατά τούτο οι ασφαλιστικές παροχές του επιδόματος ανεργίας και των ποσών μητρότητας έχουν ουσιωδώς όμοια νομική φύση με τη σύνταξη (που χορηγείται με την επέλευση κάθε φορά του αντίστοιχου κινδύνου όπως π.χ. η σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας) και συνεπώς συνιστούν νόμιμα μέσα για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και την ελεύθερη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Χώρας (άρθρο 5 του Συντάγματος). Η προστασία της προσωπικότητας έχει αναχθεί σε ιδιαίτερο δικαίωμα, δυνάμει του άρθρου ΑΚ 57, ενώ η αρχή της ιδιωτικής αυτονομίας και η ελευθερία των συμβάσεων, δυνάμει του άρθρου ΑΚ 361. Η τελευταία επιτρέπει στο κάθε πρόσωπο να ρυθμίζει μόνο του τις περιουσιακές και προσωπικές σχέσεις του κατά τον τρόπο που ανταποκρίνεται στην προτίμησή του.

Στην ελευθερία αυτή μπορεί ο τυπικός νομοθέτης να επιβάλει περιορισμούς για λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος (ΣτΕ 1964/2016, ΣτΕ 4569/2015 7μ), λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι περιορισμοί αυτοί:

Α)δεν πρέπει να προσβάλλουν τον πυρήνα του δικαιώματος, ήτοι ο τρόπος καταβολής τους να είναι ικανός να εξασφαλίσει ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, όσο το δυνατό εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατακτήσει ο/η ασφαλισμένος/η κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου και

Β)θα πρέπει να τελούν σε συνάφεια προς το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης δραστηριότητας, να είναι πρόσφοροι και αναγκαίοι για την επίτευξη του επιδιωκόμενου από τον νομοθέτη σκοπού και να μην είναι δυσανάλογοι, σε σχέση προς αυτόν (ΣτΕ 3372/2015 Ολομ., ΣτΕ 2527/2013 Ολομ., ΣτΕ 2451/2012 7μ.κ.ά.). Εξάλλου, όσον αφορά τον έλεγχο της προσφορότητας και αναγκαιότητας ενός μέτρου, ο νομοθέτης

διαθέτει ευρύ περιθώριο εκτίμησης για τον καθορισμό των ρυθμίσεων που αυτός κρίνει πρόσφορες και αναγκαίες και, συνεπώς, ο δικαστικός έλεγχος της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας περιορίζεται στην κρίση αν η θεσπιζόμενη ρύθμιση είτε είναι προδήλως απρόσφορη είτε υπερβαίνει προδήλως το απαραίτητο για την πραγματοποίηση του επιδιωκόμενου σκοπού μέτρο (ΣτΕ 4569/2015 7μ., ΣτΕ 3962/2014 Ολομ. κ.ά.).».

ΙΙ. Το μέτρο της προπληρωμένης κάρτας δεν προκρίνεται για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, υποστηρίζει ο ΣτΠ

Στη συνέχεια η Ανεξάρτητη Αρχή, αναφορικά με τον στόχο τής πάταξης της φοροδιαφυγής μέσω της προπληρωμένης κάρτας, υποστηρίζει ότι: «Ειδικότερα η εν θέματι ρύθμιση δεν προκρίνεται ως αναγκαία για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αλλά τυγχάνει νομικά ασύνδετη με τον επιδιωκόμενο στόχο και σε κάθε περίπτωση υπερβαίνει πρόδηλα το απαραίτητο μέτρο και τούτο διότι η καταβολή με πίστωση στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων ή έστω σε προπληρωμένη κάρτα είναι ικανή και πρόσφορη για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής που έχουν ληφθεί από τον νομοθέτη.

Για παράδειγμα η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 20 του ν. 3842/2010 προβλέπει τα εξής:

«3. Τα φορολογικά στοιχεία συνολικής αξίας πεντακοσίων (500) ευρώ και άνω, που εκδίδονται για πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες, εξοφλούνται από τους λήπτες τους, αγοραστές των αγαθών ή των υπηρεσιών, αποκλειστικώς με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή άλλου ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής, όπως ενδεικτικά άλλα όχι περιοριστικά τραπεζικό έμβασμα, πληρωμή μέσω λογαριασμού πληρωμών, χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού. Δεν επιτρέπεται εξόφληση των στοιχείων αυτών με μετρητά.».

Πέραν των ανωτέρω όμως η εν θέματι ρύθμιση δεν λαμβάνει υπ’όψιν το γεγονός ότι υπάρχουν νόμιμες συναλλαγές που δεν δύναται να λάβουν χώρα μέσω POS διότι αυτό δεν προβλέπεται από την οικεία νομοθεσία, όπως π.χ. τα μισθώματα κατοικίας, ή δόσεις δανείων, ενώ παραγνωρίζει το πραγματικό γεγονός ότι κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής τα μισθώματα κατοικίας υπερβαίνουν κατά πολύ το 1/2 του ποσού των παροχών με συνέπεια να δημιουργείται αντικειμενική αδυναμία να ανταπεξέλθει ο μισθωτής στην συμβατική του υποχρέωση καταβολής του ενοικίου αφού αδυνατεί να μεταβιβάσει με τραπεζικό έμβασμα το υπόλοιπο του ενοικίου στον εκμισθωτή. Κατά τούτο η προσθήκη της υποχρέωσης το ήμισυ (1/2) του καταβαλλόμενου ποσού να δαπανάται αποκλειστικά μέσω χρήσης της προπληρωμένης κάρτας του δικαιούχου για αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών, (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών αγορών), ή πληρωμές χωρίς επιβάρυνση του δικαιούχου με έξοδα κόστους συναλλαγών τραπεζικής συναλλαγής, υπερακοντίζει τον ανωτέρω σκοπό.».

Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις ανωτέρω τεκμηριωμένες παρατηρήσεις, ο ΣτΠ κάλεσε στις 29-5-2025 την κυβέρνηση να καταργήσει την προπληρωμένη κάρτα σε συγκεκριμένα κοινωνικά επιδόματα (ανεργίας, μητρότητας κ.ά.) και καταλήγει:

«Λαμβάνοντας υπ’όψιν:

Α) Τις ανωτέρω νομοθετικές ρυθμίσεις και την ερμηνεία αυτών,

Β) Τις αιτιάσεις των πολιτών ότι με τον νέο τρόπο πληρωμής στερούνται τη δυνατότητα κατά το ήμισυ να αποπληρώσουν βασικές βιοτικές τους ανάγκες και να διαθέσουν ελεύθερα αυτό, εκτιμούμε ότι είναι αναγκαίο να ληφθεί άμεσα νομοθετική μέριμνα ή πρωτοβουλία στο πλαίσιο της κανονιστικής δράσης, ώστε φαινόμενα που καταγγέλλονται για αδυναμία πληρωμής των βασικών υποχρεώσεων (στέγαση, υποχρεώσεις δανείων, κοινόχρηστα, μεταφορά σε προστατευόμενα μέλη που διαβιούν εκτός οικογενειακής στέγης) να απαλειφθούν με κάθε πρόσφορο μέσο.».

ΙV. Τα 19 επιδόματα που καταβάλλονται από 15-3-2025 (το επίδομα τέκνου Α21 από 30-5-2025) σε προπληρωμένη κάρτα είναι:

Α Eπιδόματα-παροχές που καταβάλλει ο ΟΠΕΚΑ:

1.Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα

2.Επίδομα αναδοχής

3-Eπίδομα γέννησης

4.Επίδομα παιδιού (Α21) από 30-5-2025

B.Eπιδόματα-παροχές που καταβάλλει η ΔΥΠΑ:

1.Τακτική Επιδότηση Ανεργίας

2.Επίδομα Μακροχρόνια Ανέργων

3.Βοήθημα Ανεργίας και Ανεξαρτήτως Απασχολούμενων

4.Ειδικά Εποχικά Βοηθήματα

5.Επίδομα Εργασίας

6.Ειδική Παροχή Προστασίας Μητρότητας

7.Συμπληρωματική Παροχή Μητρότητας

8.Επίδομα Γονικής Άδειας

9.Ειδικό Επίδομα Ευάλωτων Ομάδων

10.Επίδομα Αποκλειστικών Νοσοκόμων

11.Επίδομα Ξεναγών

12.Επίδομα Δασεργατών

13.Απομάκρυνση-Διακοπή Εργασιών Εκδοροσφαγέων

14.Ειδική Επιδότηση Εκδοροσφαγέων

15.Ειδική Συμπληρωματική Παροχή Ανεργίας Φορτοεκφορτωτών

Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://enypekk.gr/2025/07/26/alexis-mitropoulos-angeliki-mitropoulou-ochi-se-propliromeni-karta-ta-epidomata-ton-ftochon